De mentale volksgezondheid: urgente waarschuwing

De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving waarschuwt in “Op de rem – voorbij de hypernerveuze samenleving” dat onze samenleving structureel te hard gaat: permanente prestatiedruk, versnelling en doorgeschoten individualisme tasten de mentale volksgezondheid aan. De oproep is helder: trap collectief op de rem en herstel verbinding, rust en menselijke maat.

Op de werkvloer zien we de rekening nu al binnenkomen.

Burn-out en verzuim: de cijfers

Burn-outklachten onder werknemers zijn de afgelopen jaren gestegen naar ruim één op de vijf werkenden (bron: CBS). Ziekteverzuim schommelt rond de 5,8 procent (bron: TNO Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden), waarbij psychische klachten – stress, overspannenheid, burn-out – na infectieziekten de belangrijkste reden voor uitval zijn.

Vooral vrouwen, jongeren en medewerkers in zorg, onderwijs en andere dienstverlenende beroepen dragen een onevenredig zware mentale last; ook daar neemt instroom in de WIA merkbaar toe.

Trend voor 2026: mentale schaarste wordt realiteit

Organisaties concurreren straks niet langer alleen om schaarse skills, maar om voldoende medewerkers die mentaal gezond, inzetbaar en verbonden blijven. HR-trendrapporten schetsen een duidelijke richting: psychosociale arbeidsbelasting en werkstress worden dé kernopgaven voor HR, met miljarden aan jaarlijkse kosten door werkgerelateerd verzuim.

Daarmee wordt één conclusie onontkoombaar: wie in 2026 geen strategie heeft voor het terugdringen van werkstress, burn-out en ziekte-uitval, loopt het risico een cruciale slag om talent en inzetbaarheid te verliezen.

Wat vraagt dit van werkgevers en HR?

Niet nóg een losse vitaliteitsweek of mindfulnessworkshop, maar een integrale, holistische aanpak waarin drie woorden centraal staan: verbinding, rust en regie. Dat betekent:

Werk opnieuw ontwerpen: herzie taakeisen, vergroot autonomie en voorspelbaarheid in planning

Leidinggevenden trainen: zorg dat zij vroegtijdig mentale belasting herkennen en bespreekbaar maken

Curatieve trajecten koppelen aan structurele veranderingen: verbind begeleiding aan veranderingen in team en organisatie

Van symptoombestrijding naar systeemverandering

Bij SBvitaalgroep werken we precies vanuit die benadering: we combineren curatieve hulp bij psychische uitval met een totale aanpak op organisatieniveau. Van vroegsignalering en diepteanalyse tot interventies op individueel, team- en leiderschapsniveau. Niet alleen om mensen terug te brengen na ziekte, maar om het systeem zó te veranderen dat de volgende burn-out minder snel ontstaat.

De vraag is niet meer óf, maar hóe

De vraag aan u als HR-professional is daarom niet meer óf u iets met mentale gezondheid moet doen, maar hoe volwassen uw aanpak al is. Durft u in 2026 echt op de rem te trappen en ruimte te maken voor een andere manier van organiseren – voordat de mentale schaarste uw organisatie inhaalt?

Ik ben Guido Wüner van SBVitaalgroep en schrijf over en onderzoek mentaal welzijn op de werkvloer.